SARKOFAG – RELIKVIJAR SV. MAURA I ELEUTERIJA IZ 1247. GODINE U EUFRAZIJANI

 

IVAN MATEJČIĆ​

Akademija primijenjenih umjetnosti Sveučilišta u Rijeci

 

Istraživački i restauratorski program u prostorima sjeverno od Eufrazijeve bazilike koji se nakon pet godina privodi kraju iznio je na vidjelo mnoštvo novih podataka koje valja pridodati pokušajima interpretacije ovog složenog spomeničkog sklopa. Među važnijim rezultatima ističem: a)konačno definiranje oblika istočnog dijela sjeverne bazilike Predeufrazijane, b) identifikacija četiri glavne faze transformacije svetišta sjeverne bazilike u razdoblju srednjega vijeka, c) rekonstrukciju oblika ranosrednjovjekovnog arkosolija, d) utvrđivanje stratigrafije i kronologije dva sloja zidnih slika u svetištu, e) utvrđivanje relativne kronologije četiri razine mozaičkih podova između bazilika od kojih drugi i tredi pripadaju „međufazi“ između sloja prvotne bazilike (4/5. st) i Predeufrazijane (5. st.).

Restauriranje koje de u konačnici omoguditi razgledavanje do sada nepristupačnih dijelova kompleksa obuhvatilo je i prostor „celle trichore“ s njenim podnim mozaikom. U toj se prostoriji nalazi i sarkofag iz 1247. godine koji je također morao biti popravljen. Ovaj lijepi klesarski rad, napravljen voljom tadašnjeg porečkog biskupa Pagana, može se pribrojiti nemaloj vrsti umjetnina iz Eufrazijane pored kojih često prolazimo tek se osvrnuvši. Šareni mozaici i senzacionalni arheološki nalazi uglavnom prisvajaju svu našu pažnju.

Ovom prilikom donose se poznati podaci o sarkofagu povezani, naravno, s povijesnom sudbinom relikvija koje je čuvao, ali i nova dokumentacija te zapažanja nastala tokom restauriranja. Restauratorski zahvat omogudio nam je „rendgenski“ pogled u nutrinu strukture, uvid u konstrukciju klesarskog rada sa svim obilježjima srednjovjekovne racionalne i domišljate obrtničke prakse.